برای فهم دقیق تحولات اقتصادی ایران در یک سال اخیر این نمودار بسیار کاربردی است. معمولا حجم بسیار بالایی از نقدینگی در حساب های بلند مدت یا اوراق قرضه سپرده گذاری شده و کمتر از 10% نقدینگی، در حساب های کوتاه مدت و جاری و بصورت اسکناس در نزد مردم قرار دارد. مهمترین عاملی که ثبات بازارها و اقتصاد را نیز می تواند برهم زند، همین 10% است. بخش بزرگی از پولی که در حساب های بلند مدت قرار دارد، اساسا قفل شده و به راحتی امکان ورود به بازارها را ندارد، یا متعلق به حساب های دولتی یا نهادهای عمومی می باشد که تحت نظارت قرار داشته و به راحتی نمی تواند وارد بازارهای سوداگرانه شود. اگر ترکیب این نسبت تغییر کند یا این پول به سمت و سوی یکی از بازارها روانه شود، می تواند منجر به افزایش تقاضا در آن بازار و به تبع افزایش قیمت آن شود. به طور مثال اگر پول به سمت بازار ارز، برود قیمت ارزها مثل دلار و پوند و … افزایش پیدا می کند.
دولت در شهریور 96 تصمیم گرفت سود سپرده های بلند مدت را به 15% کاهش دهد. این تصمیم اگرچه اثر فوری بر تغییر روند نداشت، اما از همان زمان نیز مشخص بود که در میان مدت این تصمیم سبب التهاب می شود. با بروز نشانه های بحران، در بهمن 96 دولت بار دیگر به بانک ها مجوز داد، سپرده های بلند با سود 20% را ادامه دهند. این تصمیم هرجند اثر موقتی داشت و مانع از افزایش حجم سپرده های کوتاه مدت شد اما در فروردین ماه و با بروز جهش های قیمت ارز، تصمیم بهمن ماه خنثی شد و اکنون در مرحله ای قرار داریم که پول از سپرده های بلند مدت کم کم خارج شده و به سایر بازارها می رود. در این میان دولت می تواند برای کنترل نقدینگی جند راهکار را اتخاذ کند. اصلاح نظام بانکی به منظور کنترل نقدینگی، اجازه به بانک ها برای تشکیل حساب های بلند مدت 3 و 5 سال با سود 20% برای افزایش حجم سپرده های بلند مدت و تدوام سودآوری بازار بورس برای جذب نقدینگی در این بازار از جمله این راهکارها هستند.
در صورت عدم اتخاذ راهکاری مناسب، در آینده نزدیک باز هم تلاطم ها و افزایش قیمت در بازارهایی چون طلا و مسکن و … محتمل خواهد بود.
پیشنهاد می کنم مقاله تفاوت بازار پول و سرمایه را حتما بخوانید تا به افزایش دانش مالی شما کمک کند و با اصطلاحات حوزه مالی بیشتر آشنا شوید.